Historia

Pierwsza pisana wzmianka o Zblewie pojawiła się w roku 1305, kiedy to król Wacław III zatwierdził dokument wystawiony przez swego poprzednika. Stare podanie ludowe głosi, że w Zblewie znajdowała się pustelnia pobożnego eremity Zblewskiego. Według tej legendy dookoła owej pustelni powstać miała z czasem wieś o nazwie Zblewo.
Parafia i kościół w Zblewie po raz pierwszy zostały wymienione w dokumencie osadniczym wsi, wydanym przez komtura grudziądzkiego Dietricha von Schenckenberga 3 sierpnia 1340 roku. Aktem tym komtur nadawał wieś z obszarem 50 włók na prawie niemieckim sołtysowi Andrzejowi oraz uposażył parafię w cztery wolne włóki (ok.72 ha).
Najstarsza informacja, pochodząca z protokołu wizytacyjnego z 1583 roku, wymienia jako patrona kościoła tylko św. Mikołaja. Nie wiadomo, czy tak było rzeczywiście, czy też stało się to na skutek pomyłki wizytatora, gdyż później zawsze na pierwszym miejscu bywał wymieniany św. Michał Archanioł, natomiast jako drugorzędny – św. Mikołaj. I tak pozostało do dzisiaj, chociaż powojenne diecezjalne roczniki statystyczne wymieniają tylko św. Michała.
Tradycja głosi, że w 997 roku przez Zblewo wieziono do Gniezna ciało św. Wojciecha i tu zatrzymano się na nocleg. Legenda ta znalazła swój zewnętrzny wyraz w pomniku św. Wojciecha, postawionym w 1902 roku przed kościołem dzięki staraniom ówczesnego proboszcza ks. Hieronima Trętowskiego.
Od swych początków do 1818 roku parafia zblewska wchodziła w skład diecezji włocławskiej, mianowicie jej części zwanej Archidiakonatem Pomorskim. Stolica Apostolska bullą De salute animarum z 16 lipca 1821 roku, zreorganizowała i powiększyła diecezję chełmińską, do której włączono dawny Archidiakonat Pomorski. Zblewo w diecezji chełmińskiej pozostało do jej likwidacji w 1992 roku. Decyzją bulli Totus tuus Poloniae populus, wydanej przez papieża Jana Pawła II dnia 25 marca 1992 roku, utworzona została diecezja pelplińska. W jej skład weszło także Zblewo.
Początki sieci dekanalnej w diecezji włocławskiej datują się na XIII wiek. W dokumencie z 1309 roku po raz pierwszy zostały wymienione trzy dekanaty: gdański, świecki i tczewski. Zblewo wchodziło niewątpliwie do tego ostatniego. Jednak już w następnym roku miejscowość widnieje w dekanacie starogardzkim. Przynależność Zblewa do dekanatu starogardzkiego utrzymała się do końca 1981 roku, kiedy to z dniem 1 stycznia 1982 roku biskup Marian Przykucki utworzył dekanat zblewski.
W dokumencie osadniczym z 1340 roku czytamy, iż komtur grudziądzki uposażył kościół zblewski. Słowo kościół w tym kontekście może oznaczać po prostu parafię. Jednak wnioskować można, że wówczas istniała tu już jakaś budowla sakralna, niewątpliwie drewniana. Protokół wizytacyjny biskupa Rozrażewskiego z 1583 roku wspomina również kościół drewniany. Był on konsekrowany, lecz znajdował się wówczas w złym stanie technicznym i wymagał gruntownej odnowy. Sto lat później, w 1686 roku, ten sam kościół znajdował się w takim stanie, że groził zawaleniem. Odnowiono go w 1688 roku dzięki pomocy różnych dobrodziejów. W 1710 roku wybudowano nowy, choć inne źródła datują go na 1719 rok, powołując się na znale­ziony napis umieszczony na belce pod chórem: Ad maiorem Dei gloriam et sanctorum Michaelis et Nicolai patronorum erecta est haec domus A.D. 1719. Była to budowla o konstrukcji z tzw. muru pruskiego. Kościół usytuowany był w innym miejscu niż dzisiejszy, mianowicie na niżej położonym podmokłym terenie, z czego wynikały szkody dla budynku i konieczność ciągłych napraw. W 1780 roku po raz pierwszy wspomniano o znajdujących się na chórze niewielkich organach, które zakupiono dwa lata wcześniej. W głównym ołtarzu znajdował się obraz patrona świątyni – św. Michał Archanioł.
Obecny kościół neogotycki zbudowano w latach 1879-1880 dzięki inicjatywie ks. oficjała Jana Antoniego Klingenberga z Pelplina. Jego konsekracji dokonał biskup Leon Redner 18 września 1887 roku. Kościół usytuowany jest na bardziej odpowiednim miejscu, na wzgórzu, bliżej centrum wsi. W przeciwieństwie do poprzednich jest on murowany z czerwonej cegły, odznacza się solidnymi rozmiarami, żebrowym sklepieniem spoczywającym na 16 filarach i wysoką, smukłą wieżą z zegarem, na której znajdują się cztery dzwony: Michał – najstarszy, Najświętszego Serca Pana Jezusa, Jezus – Maryja i Stanisław. Jest orientowany, z prezbiterium od strony wschodniej, wieżą i głównym wejściem od zachodu.
W obecnym kościele pierwotnie znajdowały się trzy neogotyckie ołtarze. Zachowały się z nich tylko dwa. Choć nie stanowią one dzieł sztuki, jednak kompozycyjnie pasują do neogotyckiej architektury. Natomiast ołtarz główny, w ramach reformy liturgicznej po Soborze Watykańskim II, zastąpiono tzw. ołtarzem soborowym versus populum (twarzą do ludu). Była to szkoda, ale błąd naprawiono, przejmując w 2003 roku neogotycki ołtarz z dawnej kaplicy “Collegium Marianum” w Pelplinie.
W latach 1997-2004, dzięki staraniom ks. prob. Zenona Góreckiego, dokonano gruntownej i kompleksowej renowacji kościoła, jego wyposażenia i otoczenia. W rocznicę śmierci budowniczego, ks. Trętowskiego, odsłonięte poświęconą mu pamiątkową tablicę, 22 sierpnia 2003 roku, zaś 20 grudnia 2004 roku biskup Jan Bernard Szlaga konsekrował nowy ołtarz główny.
Księgi metrykalne parafii zachowały się od 1726 roku. W Archiwum Diecezjalnym w Pelplinie zgromadzono księgi: chrztów (1726-1892), małżeństw (1751-1874) i zgonów (1810-1874). Nowsza dokumentacja przechowywana jest w biurze parafialnym.
W średniowieczu na terenie parafii istniała kaplica w Iwicznie, zniszczona w XV wieku w czasie wojny 13-letniej. Ponadto w XVIII wieku funkcjonowały kaplice dworskie w Radziejewie, Czarnem i Borzechowie. Od 1992 roku parafia posiada kościół filialny p.w. św. Rocha w Bytoni, zbudowany dzięki staraniom ks. prob. Zdzisława Benedicta. Poświęcił ją biskup Jan Bernard Szlaga 27 września 1992 roku.
Dla parafii zblewskiej dane dotyczące powołań kapłańskich posiadamy dopiero z XIX wieku. W ostatnim stuleciu na kapłanów zostali wyświęceni: Józef Wrycza (1884-1961), trzej bracia Prabuccy: Paweł (1893-1942), Alojzy (1896-1940), Bolesław (1902-1942), Józef Kuczkowski (1909-1979), Gracjan Bieliński (1913-1981), Marian Borzyszkowski (1936-2001), Józef Landowski (1920-2001), Henryk Kroll (1943-2006), Edmund Skalski (ur. 1954), Zdzisław Osiński (ur. 1953), Grzegorz Grabowski (ur. 1953), Janusz Fierek (ur. 1963), Wojciech Laniecki (ur. 1955), Przemysław Piwowarczyk (ur. 1969), Sylwester Grabowski (ur. 1972), Piotr Karolewski SVD (ur. 1973), Michał Glaza (ur. 1984), Szymon Dorawa (ur. 1985), Filip Adam Wycinka OFM.
Parafię tworzą określone terytorium z ludnością je zamieszkującą oraz kościół jako miejsce kultu i proboszcz-duszpasterz, czasem posiadający do pomocy wikariuszy. Z okresu średniowiecza nie posiadamy żadnych wykazów proboszczów zblewskich, nawet nie znamy ich imion. Najstarszy dokument, który podaje sporo informacji o parafii i jej organizacji, to wielokrotnie wspominana tu wizytacja biskupa H. Rozrażewskiego. Tam też znajdujemy nazwisko pierwszego znanego proboszcza. Bardziej wyczerpujący katalog zblewskich duszpasterzy można podać z XVII i XVIII wieku na podstawie wizytacji biskupich, a zwłaszcza ksiąg metrykalnych zachowanych od 1726 roku. Na przestrzeni ostatniego wieku w Zblewie proboszczami byli: Hieronim Trętowski (1866-1903), Konstanty Krefft (1904-1927), Stanisław Roehle (1927), Piotr Zakryś (1927-1939), Leon Littfin (1940), Jan Schulz (1941-1944), Paweł Karchanek (1944), Franciszek Smagliński (1945-1947), Mieczysław Zalewski (1947-1948), Bolesław Meloch (1948-1954), Alojzy Licznerski (1954-1960), Franciszek Wróblewski (1960-1969), Aleksander Rydzkowski (1970-1990), Zdzisław Benedict (1990-1996), Zenon Górecki (od 1996).